TÜRKİYE DENİZLERİNDE ZARARLI MİKRO-ALGLER alg aşırı üremeleri, kırmızı deniz, renkli deniz, balık kırımı)

Güncelleme tarihi 9 Ekim 2001

Ege Denizi'nin Türkiye kıyılarından balık ölümleri W. Nümann tarafından ilk kez rapor edildiğinde 1955 yılıydı. O günlerden beri, esas olarak karasal girdilerle artan ötrofikasyona bağlı kırmızı deniz ve diğer zararlı alg üremeleri her yıl medya mensupları ve Türk bilim  adamlarınca gözlendi. Listenin fitoplanktonik üyeleri belirgin bir şekilde yıllık düzenli değişimler göstermekte ve türlerin total biyoması körfezlerin olitgotrofik bölgesinden ötrofik bölgesine doğru bir artış göstermektedir. Dinoflagellatların belirgin ve yaygın aşırı üremeleri sırasında (P. micans, N. scintillans, A. minutum, G. simplex, S. trochoidea) deniz suyu belirgin bir şekilde kırmızıya döner. Kokkolitoforidler, diyatomlar ve öglenoidler ayrıca suyun farklı renklenmelerinden sorumludurlar örneğin beyazımsı (E. huxlei) veya yeşil (diyatomların tümü, öglenoidler ve prasinofitler) gibi. 1980'den beri yapılan araştırmaların sonuçlarına göre Türkiye  denizlerinde renklenmeye neden olan en yaygın türler Tablo 1'de sunulmaktadır. Bunlar arasında sadece, A. minutum uzun süredir toksik olarak bilinmekte midye, istiridye ve balık ölümleri ile ilişkilendirilmektedir. İzmir Körfezinde (Doğu Ege Denizi), PSP olaylarının  varlığı ile ilgili belirgin bir delil olmamasına rağmen, bu türe bağlı balık ölümleri tüm vücut ve solungaçlarda aşikar sarımsı bir renk oluşması ile karakterize edilmektedir. Toksisite gözlendiğinde A. minutum litrede 6-10 milyon hücreyi geçmektedir. Bununla beraber, İzmir Körfezinde demersal ve pelajik balıklar anoksia semptomları da göstermektedirler. Bu semptomlar ayrıca diyatom Thalassiosira anguste-lineata, T. allenii ve öglenoid Eutreptiella gymnastica zehirli olmayan aşırı üremeleri sırasında da geceleri gözlenmektedir. Geceleri oksijen yokluğu oluştuğunda yengeç Carcinus mediterraneus bireyleri karaya çıkmaktadır. Gündüzleri bunun aksine yüksek fotosentez nedeni ile hava kabarcıkları oluşmakta, deniz suyu çözünmüş oksijenle super doygunluğa ulaşmakta ve oksijen konsantrasyonu hava kabarcıklarının bulunduğu yüzey suyunda 17-22 ppm.'e ulaşmaktadır. Bu hiperoksia bazı deniz türleri için ayrıca bir diğer risk faktörüdür.

Yukarıda özetlendiği gibi, aşırı alg üremelerinin bazı balıklar  (kefaller, sardalya, hamsi ve kaya balıkları) üzerine etkileri sıklıkla gözlenmesine rağmen, mortaliteler üzerine anoksia veya PSP nedeni solunum felcinden hangi faktörün gerçekte etkili olduğu ve organizmayı nasıl etkilediği pek bilinmemektedir.  Aşırı üreme sürecinin ortalarında, çöken hücrelerin bozunması ve yüksek fotosentez hızı ile oluşan anoksik ve hiperoksik tabakalar (sık yüzeyaltı hücre-maksimumu tabakası ile çakışır) birçok pelajik organizma için uygun olmayan ortamlardır.

İzmir Körfezi çift kabukluları populasyonlarına (Mytilus galloprovincialis, Tapes decussata, Cardium edule, Venus spp.) toksik veya toksik olmayan red-tide organizmalarının etkileri incelendiğinde, istatistiklerin doğru olmadığı açıktır. Bununla beraber çift kabukluların ilkbahar aylarında besin olarak kullanılmaması nedeni ile toksisite yerel halk için  nadiren bir risk faktörüdür.

Ceratium fusus, Dinophysis acuminata, D. acuta, D. caudata, D. fortii, D. mitra, D. rotundata, D. sacculus, D. tripos, Gonyaulax grindleyi, Prorocentrum cassubicum ve P. lima Türk denizleri plankton'unda bulunan diğer riskli türlerdir.

Tablo 1: Türk Denizlerinin Zararlı Mikro-Algleri.

kullanılan kısaltmalar: mc, bir litrede maksimum hücre sayısı; z,maksimum hücre bolluğu derinliği; L, LLoyd kümelenme indeksi; T, zararlı etkinin tipi: PSP, paralytic Shellfish Poison; DSP, Diarrhetic Shellfish Poison; ASP, Amnesic Shellfish Poison; HT, Hepatotoksik, HO, hyperoksia; AO, anoksia; NH₃, Amonyak; ?, bilinmiyor.

Bu sayfanın başına dön

İçerik sayfasına geri dön